Gender Bias Reflected in Monolingual Dictionaries and Its Transformation Over Time
Keywords:
gender bias, monolingual dictionaries, gender roles, languageAbstract
გენდერული მიკერძოება გულისხმობს სქესის საფუძველზე წარმოქმნილ ასიმეტრიულ დამოკიდებულებებსა და შეფასებებს, რომლებიც საზოგადოების მიერ დადგენილ სტერეოტიპებსა და როლებს ემყარება. იგი აისახება როგორც ენობრივ პრაქტიკებში, ისე კულტურულ და სოციალურ დისკურსში. განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ამ კუთხით ლექსიკონების შესწავლა, ვინაიდან ლექსიკონები არა მხოლოდ ენის სტრუქტურული და კონცეპტუალური გამოსახულება, არამედ საზოგადოებრივი ნორმებისა და ღირებულებების მატარებელიცაა.
სტატია იკვლევს გენდერული მიკერძოების არსებობას ერთენოვან ლექსიკონებში და მის ცვლილებას დროთა განმავლობაში. ოთხი ძირითადი ლექსიკონის - სამუელ ჯონსონის ინგლისური ენის ლექსიკონის (A Dictionary of the English Language, 1755), ნოა ვებსტერის ინგლისური ენის ამერიკული ლექსიკონის (An American Dictionary of the English, 1828), კემბრიჯის ლექსიკონისა (1995) და ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის (1950) - საფუძველზე კვლევა ასახავს თუ როგორ გამოიხატება გენდერული მიკერძოება სიტყვათა განმარტებებსა და მაგალითებში, რაც, თავის მხრივ, განპირობებულია საზოგადო ნორმებითა და დამოკიდებულებებით გენდერის მიმართ სხვადასხვა ისტორიულ და კულტურულ კონტექსტში.
სტატია განიხილავს მალაგითებს, რომლებშიც გენდერული სტერეოტიპები ან უგულებელყოფილი ან შენარჩუნებულია. ზემოხსენებული ლექსიკონებიდან მოყვანილი მაგალითების შედარება ცხადყოფს გენდერული როლებზე წარმოდგენის გაუმჯობესებას, რაც განაპირობა სოციალურმა მოვლენებმა, მათ შორის ფემინიზმის გავლენამ და გარკვეულმა ენობრივმა ცვლილებებმა. სტატია ასევე ხაზს უსვამს ლექსიკოგრაფებისა და მათ მიერ გამოყენებულ წყაროების როლს გენდერული მიკერძოების ჩამოყალიბების პროცესში.
მოცემული სტატია ავითარებს დისკუსიას საზოგადოებრივი ნორმების, კულტურისა და ლექსიკოგრაფიის გადამწყვეტ როლზე გენდერთან დაკავშირებული ცნებების აღქმის ჩამოყალიბებაში.
References
Books:
Crystal, D. (2003). The Cambridge encyclopedia of the English language (2nd ed.).
Cambridge University Press.
Greer, G. (1986). Shakespeare's women. Minerva Press.
Mills, S. (2008). Language and sexism. Cambridge University Press.
Spender, D. (1980). Man made language. Routledge & Kegan Paul.
Nübling, D. (2010) Gender and Language: The Influence of Sociocultural Norms in Lexicography. Journal of Language and Gender.
Dictionaries:
Johnson, S. (1755). A dictionary of the English language. J. & P. Knapton. Retrieved December 1, 2024 from https://johnsonsdictionaryonline.com/
Webster, N. (1828). An American dictionary of the English language. S. Converse.
Retrieved December 1, 2024 from https://webstersdictionary1828.com/
Cambridge University Press. (1995). The Cambridge dictionary of English (2nd ed.).
Cambridge University Press. Retrieved December 1, 2024 from https://dictionary.cambridge.org/
The Explanatory Dictionary of the Georgian Language. (1950). Tbilisi University Press.
Retrieved December 1, 2024 from https://ice.tsu.ge/liv/ganmartebiti.php
